مقالات

اکچویتور چیست و انواع آن

اکچویتور چیست؟

یکی از ابزارهای مهم و ضروری در فرایند های صنعتی، عملگر یا اکجویتور است که در یک لوپ کنترلی به صورت ساده به ابزاری اطلاق می‌ شود که یکی از صورت‌ های انرژی را به حرکت از نوع دورانی یا طولی تبدیل می‌کند و باعث اعمال نیرو می‌شود. در ادامه این مطلب میخوانیم که اکچویتور چیست و درباره انواع اکچویتورها و کاربردهای آن بیشتر صحبت خواهیم کرد.

اکچویتور

هرآنچه درباره اکچویتور باید بدانیم

اکچویتور چیست؟

اکچویتور یا عملگر که در انواع برقی، پنوماتیکی (بادی) و هیدرولیکی تولید می گردد وظیفه باز و بسته کردن و کنترل شیرآلات در سیستم های لوله کشی را بر عهده دارد. این وسیله به اپراتور و کارشناسان خطوط و کنترل کننده اتاق فرمان این اجازه را می دهد که هر کدام از شیرآلات خطوط را فارغ از اینکه چه سایزی باشند و چقدر بزرگ و یا با فشار بالا باشند را به راحتی با فشردن یک شاسی باز و یا بسته نمایند.

کاربردهای عملگر به شرح زیر می باشد:

  • روش کنترل در فرایند تولید
  • قابلیت دسترسی به شیر و یا لزوم کنترل آن از راه دور
  • نیاز به قطع عملگر سیستم در موارد اضطراری از یک محل امن
  • گشتاور زیاد مورد نیاز برای باز کردن یا بستن شیر
  • مسایل ایمنی
6 مدل از انواع اکچویتور

اکچویتور ها چند نوع هستند؟

انواع اکچویتور از نظر نوع حرکت

اکنون که متوجه شدیم اکچویتور چیست با انواع آن آشنا خواهیم شد. عملگر ها انواع مختلفی دارند که بر اساس مزایا و معایب، هر یک کاربرد و نحوه عملکرد اکچویتور خود را دارا می باشند. در ادامه به بررسی انواع اکچویتور ها می پردازیم.

خطی

این اکچویتور می تواند حرکت خطی تولید کند و مانند یک جک عمل کرده و نیروی زیادی نیز تولید می کند و در عین حال دقت بالایی دارد و از این بابت معمولا در آزمایشگاه ها نیز از آن استفاده می شود اما معمولا نسبت به عملگر چرخشی فضای بیشتری اشغال می ‌کند و از این بابت معمولا در کاربردهای خاصی از آن استفاده می‌ شود.

چرخشی

این اکچویتورهای پنیوماتیکی ساختمان ساده‌ ای دارند، به طور خلاصه یک شفت دندانه دار که باید به شیر وصل شود در وسط قرار دارد و دو پیستون در دو طرف آن قرار گرفته‌ اند که با دندانه‌ ای به شفت متصل هستند. دو محفظه جدا از هم در یک اکچویتور وجود دارد که  ناحیه درونی، بین دو پیستون و ناحیه خارجی، بین هر پیستون و دیواره قراردارد و کاملا از هم ایزوله هستند.

انواع اکچویتور خطی از نظر عامل حرکت

در ادامه به بررسی انواع انواع اکچویتور از نظر عامل حرکت می‌پردازیم که به چهار نوع الکتریکی، پنوماتیکی، هیدرولیکی و دستی تقسیم می‌شود، که به شرح هر کدام می‌پردازیم.

اکچویتور الکتریکی یا برقی

نوع مدرن اکچویتورها هستند که از یک موتور الکتریکی برای تامین انرژی مورد نیاز بهره می‌گیرد. این نوع اکچویتور ها از یک موتور الکتریکی، سیستم کنترلی، گیربکس و سوئیچ حدی تشکیل می ‌شوند. در این اکچویتور ها با استفاده از گیربکس، سرعت موتور الکتریکی را کاهش داد و به سرعت دورانی مطلوب رسید.

گیربکس باعث می‌شود دقت و پایداری مناسبی در اکچویتور بوجود آید. سیستم کنترلی موجود در این اکچویتورها کنترل کردن این اکچویتورها بسیار ساده کرده است و می‌ توان از آن ها در سیستم ‌هایی که نیاز به کنترل دقیق دارند استفاده کرد. با توجه به اینکه منبع تغذیه این اکچویتور ها برق است آلودگی و نشتی ندارند و تجهیز تمیزی به حساب می‌ آیند. این اکچویتور­ها قیمت نسبتا بالایی دارند ولی با توجه به اینکه قطعات متحرک کمی دارند هزینه تعمیر نگهداری پایینی دارند.

اکچویتور پنوماتیکی

از پرکاربردترین اکچویتورها در زمینه شیر­های صنعتی هستند. قیمت مناسبی دارند و تامین کننده انرژی آن­ها که هوای فشرده است در اغلب محیط­های صنعتی در دسترس است. همچنین این نوع از اکچویتورها ساختار ساده‌­تری نسبت به دو نوع دیگر دارند و از این بابت هزینه تعمیر و نگهداری پایین‌ تری نیز دارند. این اکچویتور ها دو نوع حرکت چرخشی و خطی را پوشش می‌ دهند و بر روی سایز های مختلف شیر پنوماتیک نیز قابل نصب هستند.

اکچویتور

اکچویتور بادی یا پنوماتیک

اکچویتور بادی یا پنوماتیک در صنایع مختلفی مانند نفت و گاز، خودروسازی و صنایع تولیدی برای کنترل دریچه‌ها، شیرها و دیگر مکانیزم‌های حرکتی به کار می‌رود. به همین جهت برای بسیاری از افراد این سوال ایجاد می‌شود که نحوه عملکرد اکچویتور پنوماتیک یا همان بادی، به چه شکل است؟ عملکرد این اکچویتورها بر اساس فشرده‌سازی و آزادسازی هوای فشرده است. زمانی که هوای فشرده وارد سیلندر اکچویتور بادی می‌شود، باعث حرکت پیستون به سمت جلو یا عقب می‌شود. این حرکت می‌تواند خطی باشد؛ مانند جک‌های پنوماتیک. همچنین می‌تواند چرخشی یا همان دورانی باشد؛ مانند اکچویتورهای مورد استفاده در باز و بسته کردن شیرهای صنعتی.
اکچویتورهای پنوماتیک در دو نوع یک‌طرفه و دوطرفه طراحی می‌شوند. در مدل یک‌طرفه، فنری در داخل اکچویتور وجود دارد که پس از تخلیه هوا، پیستون را به موقعیت اولیه بازمی‌گرداند. اما در مدل دوطرفه، هوای فشرده در دو سمت پیستون جریان دارد و می‌توان آن را در هر دو جهت حرکت داد. مزیت اصلی که نحوه عملکرد اکچویتور پنوماتیک به آن‌ها می‌بخشد، سرعت عملکرد بالا و قابلیت اطمینان آن‌ها است. همچنین این سیستم‌ها نیاز به روغن‌کاری پیچیده ندارند و در محیط‌های صنعتی آلوده یا پرگردوغبار، عملکرد مناسبی ارائه می‌دهند.
در نهایت هم باید به این موضوع اشاره کرد که کنترل اکچویتور بادی از طریق شیرهای کنترلی انجام می‌شود. این شیرها تعیین می‌کنند که چه مقدار هوا و با چه فشاری وارد اکچویتور شود. در نتیجه میزان جابه‌جایی و قدرت حرکت اکچویتور قابل تنظیم خواهد بود.

اکچویتور هیدرولیکی

از پر کاربرد ترین اکچویتورها در زمینه شیرآلات صنعتی هستند. زیرا قیمت مناسبی دارند و تامین کننده انرژی آن ها که هوای فشرده است در اغلب محیط های صنعتی در دسترس است. همچنین این نوع از اکچویتورها ساختار ساده‌ تری نسبت به دو نوع دیگر دارند. از این بابت هزینه تعمیر و نگهداری پایین تری نیز دارند. این اکچویتورها دو نوع حرکت چرخشی و خطی را پوشش می‌ دهند و بر روی سایزهای مختلف شیر نیز قابل نصب هستند.

حال که متوجه شدیم اکچویتور چیست باید بدانیم که هوای مورد نیاز این اکچویتور (Actuator) ها به راحتی و با هزینه کم قابل تامین است. اگر در محیط گرم کار کنند افزایش فشار هوا به عملکرد آن کمک خواهد کرد و همچنین هوای اضافی نیز به راحتی به محیط دفع می­‌شود. اما با توجه به نیروی تقریبا کم سیستم های پنوماتیکی نمی ‌توان از آن ها برای شیر های بزرگ که برای باز و بسته شدن نیاز به گشتاور زیادی دارند استفاده کرد. تراکم پذیری زیاد هوا باعث شده تنظیم و ثابت کردن پیستون های اکچویتور سخت باشد.

همچنین رینگ ‌های آب بندی لاستیکی در آن ها باعث ایجاد محدودیت دمایی در کارکرد این نوع اکچویتور ها شود. هرچند می توان با به کار بردن قطعات کاملا فلزی در این اکچویتورها از آن ها در محیط‌ ها و کاربرد های مختلفی استفاده کرد. یکی دیگر از مسائل در استفاده از اکچویتور پنوماتیکی تامین هوای کاملا تمیز برای منبع انرژی این سری اکچویتور ها است. هوای مورد استفاده در این اکچویتورها باید عاری از مواد خارجی و خشک باشد تا به تجهیزات اکچویتور آسیب نزند.

اکچویتور مکانیکی یا دستی

عملگر اکچویتور از یک اهرم یا دسته (Hand Well) تشکیل شده و از طریق نیروی انسانی انجام کار صورت می‌گیرد.  البته نمی توان از این نوع اکچویتورها در هر جایی استفاده کرد.

اجزای اکچویتور

نکات مهم برای خرید اکچویتور مناسب

اکچویتور ولو چیست؟

پس از درک اینکه اکچویتور چیست و آشنایی با انواع آن، این سوال ایجاد می‌شود که اکچویتور کنترل ولو یا همان اکچویتور ولو چیست؟ اکچویتور ولو برای کنترل باز و بسته شدن شیرهای صنعتی (ولوها) به کار می‌رود. این وسیله به‌ ورت خودکار یا نیمه‌خودکار عمل کرده و نقش مهمی در کنترل جریان سیالات در صنایع مختلفی مانند نفت و گاز، پتروشیمی، نیروگاه‌ها و تاسیسات آب و فاضلاب دارد. اکچویتورهای ولو ممکن است از انواع مختلفی مانند پنوماتیک، هیدرولیک و الکتریکی باشند.
حال باید بدانیم که مزیت استفاده از اکچویتور ولو چیست؟ مزایای اکچویتور ولو شامل افزایش دقت در کنترل جریان، کاهش نیاز به نیروی انسانی، افزایش ایمنی و بهبود کارایی سیستم‌های صنعتی است. همچنین این تجهیزات باعث کاهش استهلاک شیرها شده و عمر مفید آن‌ها را افزایش می‌دهند.

خرید اکچویتور

برای خرید اکچویتور مناسب باید فاکتور­های زیادی را بررسی کنیم. مانند هر خرید دیگری، فاکتور­های تاثیرگذار در خرید ما را نیاز­های ما تعیین می‌­کنند. یکی از مهمترین عامل­‌های تاثیرگذار در انتخاب اکچویتور، اندازه و نوع اتصال خروجی آن که به شیر است. بنابراین با توجه به نوع و اندازه اتصال شیر مورد نظر باید اکچویتور مناسب با آن را انتخاب کرد.

گشتاور خروجی؛ زاویه اکچویتور و قیمت اکچویتور از سایر فاکتورهای تاثیر گذار برای خرید اکچویتور هستند.

انواع برند اکچویتور

برندهای عملگر یا اکچویتور (Actuator) در بازار متنوعی از شرکت‌ها و تولیدکنندگان موجود هستند، که هرکدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. در جدول زیر، تعدادی از برندهای معروف عملگرها یا اکچویتور ذکر شده‌اند:

شماره نام نام برند
۱ اکچویتور نوجیکس Nogix
۲ اکچویتور آئوما Auma
۳ اکچویتور پروال Proval
۴ اکچویتور روتورک Rotork
۵ اکچویتور ماژولار (ساندرز) ES Modular Actuator
۶ اکچویتور فیشر Fisher
۷ اکچویتور دوراویس Duravis
۸ اکچویتور مگا Mega
۹ اکچویتور آلفا ایر Alphair
۱۰ اکچویتور یورو کنترل EURO Control
۱۱ اکچویتور روپو Ropo
۱۲ اکچویتور سامسون Samson

 

جمع بندی

در ابن مقاله به سوال اکچویتور چیست پاسخ دادیم و با آن آشنا شدیم. اکچویتور یا عملگر که در انواع برقی، پنوماتیکی (بادی) و هیدرولیکی تولید می گردد وظیفه باز و بسته کردن و کنترل شیرآلات در سیستم های لوله کشی را بر عهده دارد. اکچویتورها انواع گوناگونی دارند که قبل از خرید آشنایی با مزایا و معایب هر یک اهمیت دارد.

شرکت بازرگانی و مهندسی آراز فخر آذر

سوالات متداول

  • اکچویتور چیست؟
     اکچویتور یا عملگر یک ابزار مهم در فرایند‌های صنعتی است که به صورت ساده در یک لوپ کنترلی به کنترل شیرآلات در سیستم‌های لوله‌کشی می‌پردازد. این وسیله باز و بسته کردن و کنترل شیرآلات را انجام می‌دهد و در انواع برقی، پنوماتیکی و هیدرولیکی تولید می‌شود.
  • کاربردهای اکچویتور چیست؟
     اکچویتورها در کنترل فرایند تولید، دسترسی به شیرها از راه دور، نیاز به قطع عملگر سیستم در مواقع اضطراری، اعمال گشتاور زیاد برای باز یا بسته کردن شیرها، مسائل ایمنی، و … کاربردهای زیادی دارند.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

11 − 1 =