اکچویتور چیست و انواع آن
یکی از ابزارهای مهم و ضروری در فرایند های صنعتی، عملگر یا اکجویتور است که در یک لوپ کنترلی به صورت ساده به ابزاری اطلاق می شود که یکی از صورت های انرژی را به حرکت از نوع دورانی یا طولی تبدیل میکند و باعث اعمال نیرو میشود. در ادامه این مطلب میخوانیم که اکچویتور چیست و درباره انواع اکچویتورها و کاربردهای آن بیشتر صحبت خواهیم کرد.
هرآنچه درباره اکچویتور باید بدانیم
اکچویتور چیست؟
اکچویتور یا عملگر که در انواع برقی، پنوماتیکی (بادی) و هیدرولیکی تولید می گردد وظیفه باز و بسته کردن و کنترل شیرآلات در سیستم های لوله کشی را بر عهده دارد. این وسیله به اپراتور و کارشناسان خطوط و کنترل کننده اتاق فرمان این اجازه را می دهد که هر کدام از شیرآلات خطوط را فارغ از اینکه چه سایزی باشند و چقدر بزرگ و یا با فشار بالا باشند را به راحتی با فشردن یک شاسی باز و یا بسته نمایند.
کاربردهای عملگر به شرح زیر می باشد:
- روش کنترل در فرایند تولید
- قابلیت دسترسی به شیر و یا لزوم کنترل آن از راه دور
- نیاز به قطع عملگر سیستم در موارد اضطراری از یک محل امن
- گشتاور زیاد مورد نیاز برای باز کردن یا بستن شیر
- مسایل ایمنی
اکچویتور ها چند نوع هستند؟
انواع اکچویتور از نظر نوع حرکت
اکنون که متوجه شدیم اکچویتور چیست با انواع آن آشنا خواهیم شد. عملگر ها انواع مختلفی دارند که بر اساس مزایا و معایب، هر یک کاربرد و نحوه عملکرد اکچویتور خود را دارا می باشند. در ادامه به بررسی انواع اکچویتور ها می پردازیم.
خطی
این اکچویتور می تواند حرکت خطی تولید کند و مانند یک جک عمل کرده و نیروی زیادی نیز تولید می کند و در عین حال دقت بالایی دارد و از این بابت معمولا در آزمایشگاه ها نیز از آن استفاده می شود اما معمولا نسبت به عملگر چرخشی فضای بیشتری اشغال می کند و از این بابت معمولا در کاربردهای خاصی از آن استفاده می شود.
چرخشی
این اکچویتورهای پنیوماتیکی ساختمان ساده ای دارند، به طور خلاصه یک شفت دندانه دار که باید به شیر وصل شود در وسط قرار دارد و دو پیستون در دو طرف آن قرار گرفته اند که با دندانه ای به شفت متصل هستند. دو محفظه جدا از هم در یک اکچویتور وجود دارد که ناحیه درونی، بین دو پیستون و ناحیه خارجی، بین هر پیستون و دیواره قراردارد و کاملا از هم ایزوله هستند.
انواع اکچویتور خطی از نظر عامل حرکت
در ادامه به بررسی انواع انواع اکچویتور از نظر عامل حرکت میپردازیم که به چهار نوع الکتریکی، پنوماتیکی، هیدرولیکی و دستی تقسیم میشود، که به شرح هر کدام میپردازیم.
اکچویتور الکتریکی یا برقی
نوع مدرن اکچویتورها هستند که از یک موتور الکتریکی برای تامین انرژی مورد نیاز بهره میگیرد. این نوع اکچویتور ها از یک موتور الکتریکی، سیستم کنترلی، گیربکس و سوئیچ حدی تشکیل می شوند. در این اکچویتور ها با استفاده از گیربکس، سرعت موتور الکتریکی را کاهش داد و به سرعت دورانی مطلوب رسید.
گیربکس باعث میشود دقت و پایداری مناسبی در اکچویتور بوجود آید. سیستم کنترلی موجود در این اکچویتورها کنترل کردن این اکچویتورها بسیار ساده کرده است و می توان از آن ها در سیستم هایی که نیاز به کنترل دقیق دارند استفاده کرد. با توجه به اینکه منبع تغذیه این اکچویتور ها برق است آلودگی و نشتی ندارند و تجهیز تمیزی به حساب می آیند. این اکچویتورها قیمت نسبتا بالایی دارند ولی با توجه به اینکه قطعات متحرک کمی دارند هزینه تعمیر نگهداری پایینی دارند.
اکچویتور پنوماتیکی
از پرکاربردترین اکچویتورها در زمینه شیرهای صنعتی هستند. قیمت مناسبی دارند و تامین کننده انرژی آنها که هوای فشرده است در اغلب محیطهای صنعتی در دسترس است. همچنین این نوع از اکچویتورها ساختار سادهتری نسبت به دو نوع دیگر دارند و از این بابت هزینه تعمیر و نگهداری پایین تری نیز دارند. این اکچویتور ها دو نوع حرکت چرخشی و خطی را پوشش می دهند و بر روی سایز های مختلف شیر پنوماتیک نیز قابل نصب هستند.
اکچویتور بادی یا پنوماتیک
اکچویتور هیدرولیکی
از پر کاربرد ترین اکچویتورها در زمینه شیرآلات صنعتی هستند. زیرا قیمت مناسبی دارند و تامین کننده انرژی آن ها که هوای فشرده است در اغلب محیط های صنعتی در دسترس است. همچنین این نوع از اکچویتورها ساختار ساده تری نسبت به دو نوع دیگر دارند. از این بابت هزینه تعمیر و نگهداری پایین تری نیز دارند. این اکچویتورها دو نوع حرکت چرخشی و خطی را پوشش می دهند و بر روی سایزهای مختلف شیر نیز قابل نصب هستند.
حال که متوجه شدیم اکچویتور چیست باید بدانیم که هوای مورد نیاز این اکچویتور (Actuator) ها به راحتی و با هزینه کم قابل تامین است. اگر در محیط گرم کار کنند افزایش فشار هوا به عملکرد آن کمک خواهد کرد و همچنین هوای اضافی نیز به راحتی به محیط دفع میشود. اما با توجه به نیروی تقریبا کم سیستم های پنوماتیکی نمی توان از آن ها برای شیر های بزرگ که برای باز و بسته شدن نیاز به گشتاور زیادی دارند استفاده کرد. تراکم پذیری زیاد هوا باعث شده تنظیم و ثابت کردن پیستون های اکچویتور سخت باشد.
همچنین رینگ های آب بندی لاستیکی در آن ها باعث ایجاد محدودیت دمایی در کارکرد این نوع اکچویتور ها شود. هرچند می توان با به کار بردن قطعات کاملا فلزی در این اکچویتورها از آن ها در محیط ها و کاربرد های مختلفی استفاده کرد. یکی دیگر از مسائل در استفاده از اکچویتور پنوماتیکی تامین هوای کاملا تمیز برای منبع انرژی این سری اکچویتور ها است. هوای مورد استفاده در این اکچویتورها باید عاری از مواد خارجی و خشک باشد تا به تجهیزات اکچویتور آسیب نزند.
اکچویتور مکانیکی یا دستی
عملگر اکچویتور از یک اهرم یا دسته (Hand Well) تشکیل شده و از طریق نیروی انسانی انجام کار صورت میگیرد. البته نمی توان از این نوع اکچویتورها در هر جایی استفاده کرد.
نکات مهم برای خرید اکچویتور مناسب
اکچویتور ولو چیست؟
خرید اکچویتور
برای خرید اکچویتور مناسب باید فاکتورهای زیادی را بررسی کنیم. مانند هر خرید دیگری، فاکتورهای تاثیرگذار در خرید ما را نیازهای ما تعیین میکنند. یکی از مهمترین عاملهای تاثیرگذار در انتخاب اکچویتور، اندازه و نوع اتصال خروجی آن که به شیر است. بنابراین با توجه به نوع و اندازه اتصال شیر مورد نظر باید اکچویتور مناسب با آن را انتخاب کرد.
گشتاور خروجی؛ زاویه اکچویتور و قیمت اکچویتور از سایر فاکتورهای تاثیر گذار برای خرید اکچویتور هستند.
انواع برند اکچویتور
برندهای عملگر یا اکچویتور (Actuator) در بازار متنوعی از شرکتها و تولیدکنندگان موجود هستند، که هرکدام ویژگیها و کاربردهای خاص خود را دارند. در جدول زیر، تعدادی از برندهای معروف عملگرها یا اکچویتور ذکر شدهاند:
جمع بندی
در ابن مقاله به سوال اکچویتور چیست پاسخ دادیم و با آن آشنا شدیم. اکچویتور یا عملگر که در انواع برقی، پنوماتیکی (بادی) و هیدرولیکی تولید می گردد وظیفه باز و بسته کردن و کنترل شیرآلات در سیستم های لوله کشی را بر عهده دارد. اکچویتورها انواع گوناگونی دارند که قبل از خرید آشنایی با مزایا و معایب هر یک اهمیت دارد.
شرکت بازرگانی و مهندسی آراز فخر آذر
سوالات متداول
- اکچویتور چیست؟
اکچویتور یا عملگر یک ابزار مهم در فرایندهای صنعتی است که به صورت ساده در یک لوپ کنترلی به کنترل شیرآلات در سیستمهای لولهکشی میپردازد. این وسیله باز و بسته کردن و کنترل شیرآلات را انجام میدهد و در انواع برقی، پنوماتیکی و هیدرولیکی تولید میشود. - کاربردهای اکچویتور چیست؟
اکچویتورها در کنترل فرایند تولید، دسترسی به شیرها از راه دور، نیاز به قطع عملگر سیستم در مواقع اضطراری، اعمال گشتاور زیاد برای باز یا بسته کردن شیرها، مسائل ایمنی، و … کاربردهای زیادی دارند.